ساده مثل همساده های قدیم

به نام خدا 

همطاف عزیز به نیابت از وبلاگ همساده ها ، از جناب دادو دعوت کردند امروز میهمان همساده ها باشند ، جناب دادو هم خواهش ما رو اجابت کردند و یکی دو ساعت بعد ، مطلب زیر رو نوشتند و در اختیار ما قرار دادند . ضمن تشکر از جناب دادو و همطاف عزیز ، امیدواریم باز هم خواننده ی نوشته های خوب این دوست عزیز در وبلاگ همساده ها باشیم . 

قدیم برای من از خیلی وقت‌های پیش شروع شد و بدون توقف پیش رفت تا رسید به حالا !! من مثل خیلی‌ها طعم این محله و آن محله و اسباب کشی را نچشیده و ندیده بودم و برای نوشتن از همسایه‌ها، چند جا برای مرور خاطراتم نداشتم. چون توی یک محله چشم باز کرده و بزرگ شده بودم ... 

محله‌ی ما، از قدیمی‌ترین محله‌های شهر بود، خانه‌ی ما هم یکی از قدیمی‌ترین خانه های آن؛ تقریبا حکم خانه‌های سازمانی را داشت، هر خانه با متراژ بالای پانصدمتر!! و خیلی مرتب و منظم؛ مثلا خانه‌ها یک‌درمیان سردابه داشتند و خانه‌ی دیگر کُهُل داشت!! کُهُل در ترکی معنی غار می‌دهد و می‌توان در اینجا از آن بعنوان مغار هم استفاده کرد، جایی دست‌ساز به شکل غار که در تابستان‌ها خنک بود و برای نگهداری برخی اقلام فاسدشدنی استفاده می‌شد!! سردابه‌ها هم که بشکل مخزنی بودند در پائین خانه‌ها و در آنجا آب جمع می‌شد و هروقت آب قطع بود و یا در تابستان کم‌آبی می‌شد مردم ظرف می‌آوردند و از آنجا آب برمی‌داشتند، تردد در بین خانه‌ها معمول بود و مردم مثل حالا، درگیر مسایل خصوصی نبودند و با جمع زندگی می‌کردند !! 

وقتی من چشم بازکردم توی خانه‌مان تلفن داشتیم، تلفن در آن روزها، صرفا در محدوده‌ی بازار و خانه‌ی برخی از اشخاص مهم و شناس که در همان محدوده بودند وجود داشت، کسی که خانه را به ما فروخته بود از بازاریان خوشنام آن روزگار بود و به خانه‌ی جدیدش که روبروی خانه‌ی ما بود نقل مکان کرده‌بود و موقع رفتن، خجالت کشیده بود تلفن را هم انتقال بدهد و برای همین، ما خانه‌ی با تلفن را صاحب شده بودیم و خیلی چیزهای دیگر را هم همچنین!! 

وقتی این روزها مقایسه می‌کنم و می‌بینم یکی از همکارها بعد از اینکه در خانه‌سازمانی (که قانونا باید بیش از پنج سال در اختیار کسی نباشد!!) سیزده‌سال نشسته و موقع تخلیه بدلیل اینکه از ابلاغی که برایش داده شده بود ناراحت شده و سیمان را دوغاب کرده و کفشور آشپزخانه را پر کرده بود!! یا اینکه یکی دیگر از همین همکارها کلید و پریز را هم درآورده بود که غنیمت است و مال دولت !!! با خودم فکر می‌کنم آن همسایه چه نگاهی داشته و این همکار، چه نگرشی !؟!؟ 

داشتن تلفن در آن روزها برای خودش داستان‌هایی داشت، محله‌ی قدیمی و همسایه‌های پیر و هرروز تلفن کردن بچه ها از شهرهای دور و نزدیک و دنبال این و آن رفتن و صدا کردن برای تلفن !! 

هم برایمان خوب می‌شد و هم گاهی، حال‌گیری داشت !! خوب بود برای اینکه همه را می‌شناختیم و همه، ما را می‌شناختند و برخورد مهربانانه‌ی همه، شامل حالمان بود، بدی هم که داشت این بود: وقتی مشغول کاری بودیم و ششدانگ حواسمان جمع بود باید می‌رفتیم از آن سرکوچه، فلان خانم را صدا می‌کردیم برای تلفن، بهترین جای کارتون که آدم دهانش باز مانده بود صدای زنگ تلفن بلند می‌شد، زنگ مزاحم را از بدمحلی‌اش می‌شد تشخیص داد، کاری هم نمی‌شد کرد، راهی بود که باید می‌رفتیم، کاری که باید انجام می‌دادیم، یعنی شل می‌جنبیدیم، مادر خودش می‌رفت و ضایع بازاری می‌شد؛ همسایه می‌آمد و تا منتظر ارتباط دوباره بشود می‌نشست برای چایی و اینکه "چرا خودتان زحمت کشیدید، یکی از بچه‌ها را می‌فرستادید!!" و باید چند تا شیشکی و تیکه‌پاره تحمل می‌کردیم!! هر تلفن برای خانه‌ی ما، بیشتر از نیم‌ساعت آب می‌خورد، البته اگر چندنفری می‌آمدند فرق می‌کرد!! 

همین تلفن با دردسرهایی که داشت پای دیگران را به خانه‌ی ما باز می‌کرد و پای ما را به خانه‌های دیگران، مثل بعضی چیزها که تاثیرش را و نقشی که در زندگی‌مان دارد را نمی‌دانیم ... البته چند مورد خاص در خانواده‌ی ما بود و یکی از آنها تلفن بود !! 

آن‌روزها در هر خانه‌ای بچه‌ای که همسن باشد وجود داشت؛ دختر یا پسر و آنهم شاید در اثر کثرت همین رفت و آمدها بود ، خانم‌ها به همه چیز هم، حسادت می‌کنند ، حتی به بارداری و بچه‌داریشان!! برای همین، تردد بین خانه‌ها و بازی‌های کودکان همسن و سال، به وفور وجود داشت ... 

خانه‌ی ما موارد استفاده دیگری هم داشت، بزرگ بود و در تابستان‌ها فضای بین اتاقها که دهلیز می‌گفتیم خیلی خنک می‌شد و هرکس سبزی خریده‌بود برای تمیزکردن می‌آمد آنجا، یکی هم در خانه حوصله‌اش سر می‌رفت می‌توانست بیاید، بهرحال همیشه کمی کار برای کمک کردن وجود داشت ، یکی هویچ خرد می‌کرد و یکی سبزی پاک می‌کرد و ... زمستان هم خانه‌ی ما خالی نبود، گاه چندنفر نشسته و داشتند بافتنی می‌بافتند!! برای ما هم همیشه انواعی از خرده‌سفارشات وجود داشت ، برای یکی سبزی می‌بردیم و می‌آوردیم ، برای یکی کلاف بازکرده و کامواها را گلوله می‌کردم و دنبال دختر فلانی تا سرکوچه می‌رفتیم که کسی مزاحم نباشد و کلا حواشی برای ما بود !! تازه هرکس کلید نداشت و بیرون می‌ماند تا آمدن خانواده‌اش می‌آمد توی خانه‌ی ما می‌نشست. خانه بنوعی اتاق انتظار محله هم بود ... 

شاید ما نقش کمتری داشتیم و ادامه‌ی یک خوبی بودیم ، یک شخص خَیِّر از سر نیتِ خیر، آن را به ما فروخته بود و خیرخواهی او هنوز در آن خانه جریان داشت و ما هم در جریان همان نیت خیر رشدکرده بودیم. شاید تاثیری که پدر و مادر داشتند این بود که آن کار خوب را فراموش نکرده بودند و دائما از آن مرد به نیکی یاد می‌کردند چون من خودم به شخصه آن مرحوم را ندیده بودم ... 

من، تقریبا در هر خانه‌ای تجربه شب خوابیدن داشتم، یکی دو تا خانه بود که برای خودم لحاف و تشک داشتم !! و هنوز هم که بزرگ شده‌ام و خیلی ها مرا عمو صدا می کنند برخی همسایه های قدیمی را خاله صدا می‌کنم ... 

یکی از دوستان هم‌محله ای بعد از سالها که ازدواج کرده بود توی خیابان، مرا دید و در معرفی من به همسرش گفت : " ما از زمانی که اسگی‌هایمان با هم عوض می‌افتاد همدیگر را می‌شناسیم !! " (اسگی یا همان کهنه‌ی بچه ، یک پوشش مشمایی بود که کمر و پاهایش کش داشت و از روی پارچه ای که به بچه می بستند استفاده می شد !!!) 

حالا که می‌بینم بچه های این دوره و زمانه چی هستند و ما چی بودیم ، اینها پوشک یکبار مصرف استفاده می‌کنند و ما دوپوش استفاده می‌کردیم و تازه از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شد ... 

بقول خودم ما با کهنه‌های همدیگر ساخته بودیم و حرص و حسادت نوهای همدیگر را نمی‌خوردیم !! 

شاید روزی مطلبی نوشتم در مورد همسایه‌های قدیمی و آپارتمان های جدید ...