و عشق....

ای درویش هر که خواهان صحبت کسی شد آن خواست اوّل را میل می گویند، وچون میل زیادت شد و مفرط گشت،آن میل مفرط را ارادت می گویند،و چون ارادت زیادت شد و مفرط گشت،آن ارادت مفرط را محبّت می گویند و چون محبّت زیادت شد و مفرط گشت،آن محبّت مفرط را عشق می گویند.

پس عشق محبّت مفرط آمد و محبّت ارادت مفرط آمد و هم چنین......
ای درویش !اگر این مسافر عزیز [عشق]به مهمان تو آید،عزیزش دار!وعزیز داشتن این مسافر آن باشد که خانه ی دل را از جهت این مسافر خالی گردانی ،که عشق شرکت بر نتابد،واگر تو خالی نگردانی ، او خود خالی گرداند.
عشق آمد و شد چو خونم اندر رگ و پوست
تا کرد مرا تهی و پر ساخت ز دوست
اجزای وجود من همه دوست گرفت
نامیست ز من بر من و باقی همه اوست
ای درویش !عشق بُراق سالکان و مرکب روندگان است.هر چه عقل به پنجاه سال اندوخته باشد،عشق در یک دم آن جمله را بسوزاند،و عاشق را پاک وصافی گرداند.سالک به صد چلّه آن مقدار سیر نتواند کرد که عاشق در یک طرفه العینی کند.از جهت آن که عاقل در دنیاست و عاشق در آخرت است،نظر عاقل  در سیر ،به قدم عاشق نرسد...
ای درویش !عشق آتشی است که در عاشق می افتد و موضع این آتش دل است،و این آتش از راه چشم به دل می آید و در دل وطن می سازد.
گر دل نبود کجا وطن سازد عشق
ور عشق نباشد به چه کار آید دل..........
" ای درویش ! هر که عاشق نشد ، پاک نشد ، و هر که پاک نشد ، به پاکی نرسید ، (و هر که عاشق شد ، و عشق خود را آشکار گردانید ، پلید بماند و پاک نشد ،) از جهت ِ آنکه آن آتش که از راه چشم به دل ِ وی رسیده بود ، از راه زبانش بیرون کرد ، آن دل نیمسوخته در میان راه بماند . از آن دل مِن بعد هیچ کاری نیاید : نه کار دنیوی ، و نه کار عُقبا ، و نه کار مولا . "

شیخ عزیزالدین نسفی