چراغ برات

 سلام

الحمدالله رب العالمین. امــــروز " دوشنبه 13 شعبان" روز برات زنده‌ها است. زمانی برای شکرگذاری برای نعمت سلامتی و حیاتمان.

شاید بدانید خراسانی‌ها، هرسال نیمه‌های شعبان را (دوازدهم، سیزدهم و چهاردهم) به چراغ برات می شناسند.

برای کلمه "برات" چند معنا ذکر شده:

1-      به معنی ﺍعمال نیک است.

2-      نوشته‌ای و یا سندی که به کسی دهند و به استناد آن، چیز دیگری را بگیرند.

گویا وجه تسمیه " برات"  آن بوده است که هر کس در آن عبادت کند و کار نیکی انجام دهد، از دوزخ خلاصی یابد. به تعبیر مجازی،  سند آزادی‌اش از کیفر دوزخ صادر می‌شود.  به قولی دیگر، شب برات، شب تعیین روزی افراد است و به تعبیر مجازی اسناد ارزاق آنان صادر و به حکم الهی عمر و رزق هرکس معین می‌شود.

از معانی دیگر کلمه برات می‌توان به آزادی اموات اشاره کرد. مردم استان بر این باورند که اگر مردگان در دنیا نتوانستند توشه‌ای برای آخرتشان جمع آوری کنند و در دیار باقی در بند ماندند، در این روزها چشم انتظار براتشان از سوی خانواده، دوستان، اقوام و خویشاوندانشان هستند، تا با توکل به خدا و توسل به ائمه اطهار علیه السلام و به خصوص امام زمان (عج) سند آزادیشان از دوزخ امضا شود.

گویا در گذشته در مشهد و شهرهای اطراف آن، چراغ برات سه روز خاموش نمی‌شد و اکنون هم در شب ها، آنها که برات را می‌شناسند، چراغشان خاموش نمی‌شود. هنوز هم فانوس‌های قدیمی خاطره شب‌های برات را یادآوری می‌کند.

 در این روزها مردم با حضور بر سر قبور رفتگان و قرائت فاتحه و پخش خیرات، یاد و خاطره عزیزان درگذشته خود را گرامی می‌دارند. البته این رسم نیز مانند سایر سنت‌ها در روستاها و شهرهای کوچکتر مفصلتر اجرا می‌شود. و علاوه بر حضور در آرامستانها برای پاسداشت یاد عزیزان درگذشته، اجرای مراسم برات‌خوانی (در این مراسم نوجوانان و جوانان روستا به خانه افرادی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند می‌روند و اشعاری را در یادآوری روز برات می‌خوانند و اهالی خانه نیز از آنچه در خانه موجود است مانند خرما، شکلات، نقل و نبات، عناب و گردو به آنها می‌دهند و بدینوسیله از آنها تشکر می‌کنند)

و پخت شیرینی و نان‌مخصوص ( پخت انواع نان های سنتی، مانند روغن جوشی، چلبکی، کماچ، ساچ و حلوا و پخش آن در بین مردم) را هم شامل می‌شود.

...

 اغلب در شهرستانهای استان، مراسمی خاص برای هر کدام از این سه روز با عناوین مختلف برگزار می‌شود.

برات غریبان، برات اسرا، برات مسافران، برات زنده‌ها و برات مرده‌ها از عناوینی است که برای این سه روز در نقاط مختلف خراسان استفاده می‌شود.

عده زیادی معتقدند مردگان "آرامش قلب"، به زنده ها هدیه می‌کنند. گویا ایرانیان از دیرباز برای مردگان خود ارزش خاصی قایل بوده و بر همین اساس با برپایی مراسم‌های مختلف سعی می‌کنند تا روح اموات را از خود راضی و برای آمرزش و مغفرت آنان دعا کنند.

و البته شاید اجرای این سنت پسندیده توسط خراسانیان، آنها را یاد مرگ می‌اندازد و تلنگری برایشان به وجود می‌آید تا هر لحظه، مرگ را در نزدیکی خود ببینند و از این فرصت باقی‌مانده حضورشان در دنیای فانی، نهایت بهره را ببرند.

و اما

 روزسیزدهم شعبان در برخی شهرهای خراسان به برات زنده‌ها شهرت دارد و مردم در این روز به شکرانه نعمت سلامتی به پخش شیرینی و شکلات می‌پردازند.

به اعتقاد ما خراسانی ها شب پانزدهم مهمترین شب از شبهای برات است و البته در فضلیت شب نیمه شعبان همین بس که در آیین‌های دینی ما به اندازه شبهای قدر تلقی شده و سرنوشت انسان در این شبها رقم می‌خورد و دعا و طلب آمرزش کردن گناهان برای زندگان و مردگان می‌تواند در این شبها تاثیر بسزایی داشته باشد.

بیایید برای عاقبت بخیری همگان دعا کنیم.